KÁVÉHÁZ 29




Sitzung des

Caffè Greco

anläßlich der 29.Jahrestagung
der
literarischen Gesellschaft
für antikes Lustempfinden
während der Sarturnalien


Des fruchtbringenden Kaffeehauses
gehüteter Erzschrein

öffnet sich

Sulzer und Kotzmenger,
Falstaff und Spinnenwipp,
Sterzel und Sternwertel

auch

unbändigem Groll und kraftvoller Wallung


zur

erhöhten Lebendigkeit


Es verschließt sich

Leisewichten und Quarrsäcken,
dem Albschwanz und der Melberin,
tachinierenden Zierdenkern und pfurrigen Lorbassen

aber auch


stimmungsvoller Eintönigkeit, sanfter Dauertrance,
dem Stumpfsinn und der langsamen Auflösung

- allendigen !






ZORN










Der Zorn ist ein Narr

(Wahlspruch des schwäbischen
Ritters Schertel von Burtenbach)

I



(Homer – Beginn der Ilias)


II



(Aristoteles – Nikomachische Ethik, III, 11 (3))


III

Quid, quod idem Peripatetici perturbationes istas,
quas nos extirpandas putamus, non modo naturalis esse
dicunt, sed etiam utiliter a natura datas ? Quorum
est talis oratio: primum multis verbis iracundiam laudant,
cotem fortitudinis esse dicunt, multoque et in hostem
et in improbum civem vehementioris iratorum impetus
esse, levis autem ratiunculas eorum, qui ita cogitarent:
'proelium rectum est hoc fieri, convenit dimicare pro legibus,
pro libertate, pro patria'; haec nullam habent vim, nisi ira
excanduit fortitudo. Nec vero de bellatoribus solum
disputant: imperia severiora nulla esse putant sine aliqua
acerbitate iracundiae; oratorem denique non modo accusantem,
sed ne defendentem quidem probant sine aculeis iracundiae,
quae etiamsi non adsit, tamen verbis atque motu simulandam
arbitrantur, ut auditoris iram oratoris incendat actio. Virum
denique videri negant qui irasci nesciet, eamque, quam
lenitatem nos dicimus, vitioso lentitudinis nomine appellant.

(Cicero – Tuskulanische Gespräche, liber quartus, 43)


IV

Ac veluti magno in populo cum saepe coorta est
seditio saevitque animis ignobile volgus,
iamque faces et saxa volant, furor arma ministrat ..

(Vergil – Aeneis, I, 148 – 150)


V

Utque furit catulo lactente orbata leaena,
signaque nacta pedum sequitur, quem non videt, hostem,
sic Hecube, postquam cum luctu miscuit iram,
non oblita animorum, annorum oblita suorum
vadit ad artificem dirae, Polymestora, caedis
..
Spectat truculenta loquentem
falsaque iurantem, tumidaque exaestuat ira.
Atque ita correpto captivarum agmina matrum
invocat et digitos in perfida lumina condit
expellitque genis oculos (facit ira valentem)
immergitque manus, foedataque sanguine sonti
non lumen (neque enim superest), loca luminis haurit.

(Ovid – Metamorphosen, XIII, 547 ff)


VI

Quamlibet infirmas adiuvat ira manus

(Ovid – Amores I.7.66)


VII



(Paulus - Brief an die Epheser, 4, 26)


VIII

Ira se profert et in faciem exit, quantoque maior
hoc effervescit manifestius. Non vides, ut omnium
animalium simul ad nocendum insurrexerunt
praecurrant notae ac tota corpora solitum qietumque
egrediantur habitum et feritatem suam exasperent ?
Spumant apris ora, dentes acuuntur attritu, taurorum
cornua iactantur in vacuum et harena pulsu pedum
spargitur, leones fremunt, inflantur irritatis colla
serpentibus, rabidarum canum tristis aspectus
est: nullum est animal tam horrendum tam
perniciosumque natura, ut non appareat in illo,
simul ira invasit, novae feritatis accessio.

(Seneca – De ira, 1. Buch, I, 5 und 6)

Numquid, quamvis non sit naturalis ira,
assumenda est, quia utilis saepe fuit ?
Extollit animos et incitat; nec quicquam
sine illa magnificum in bello fortitudo gerit,
nisi hinc flamma subdita est et hic stimulus
peragitavit misitque in pericula audaces.
Optimum itaque quidam putant temperare
iram, non tollere, eoque detracto, quod
exundat ad salutarem modum cogere,
id vero retinere sine quo languebit actio
et vis ac vigor animi resolvetur.

(Seneca – aaO, 1. Buch, VII, 1)


IX

Ira optimo loco est donum Dei,
vnd wer tzu rechter tzeit schelden kan
mit rechten wortten, ist große kunst.
Wan ich tzornig bin, so las man mich
nur tzufrieden vnd verschnauben,
quia multa mihi occurrunt saepius, quae me irritant;
ita quoque aliis contingere puto.
Darumb sol man einem tzornigen raum geben.

(Luther – Tischgespräche, 2836 b)


X

Terror ex iniuria est ira

(Baumgarten – Metaphysica, § 687)


XI

Zorn ist 'der Schreck, der zugleich die Kräfte
zum Widerstand gegen das Übel schnell rege macht'

(Kant – Anthropologie in pragmatischer Hinsicht, § 76)


XII

... und was der zorn, und was der frohe muth
mich sprechen liesz im überflusz des herzens

(Schiller – Wallensteins Tod, I, 4)


XIII

der alte zorn kommt wieder,
und dann zerbrech' ich mein joch

(Heine 1, 105 (Elster – H.H. Sämtl. Werke))


XIV

Les nobles ambitions ! ....

Un homme qui veut se mutiler est bien damné,
n'est-ce pas ? Je me crois en enfer, donc j'y suis.
.... Satan qui dit que le feu est ignoble, que ma colère
est affreusement sotte. - Assez ! .. Des erreurs qu'on me souffle, ....

Je devrais avoir mon enfer pour la colère, mon enfer
pour l'orgueil, - et l'enfer de la caresse; un concert d'enfers.
Je meurs de lassitude. .... Satan, farceur, tu veux me
dissoudre, avec tes charmes. Je réclame. Je réclame !
Un coup de fourche, une goutte de feu.

(Rimbaud – Nuit de l'enfer)


XV

La colère n'est pas un instinct, ni une habitude,
ni un calcul raisonné. Elle est une solution brusque
d'un conflit, une façon de trancher le nœud gordien

(Sartre – Esquisse d'une théorie des émotions)


XVI

.. - wer auf der Tugendbank sitzt, kann gewöhnlich
nicht wissen, wie seine nächste Aufgabe lautet. Er
muß den Rat verschiedener Seiten hören und seine
Entscheidungen aus einem Gemurmel herauslesen,
in dem kein Tenor die Hauptstimme verkörpert.
Für die Alltagsmenschen ist Evidenz im Augenblick
unerreichbar; ihnen helfen allenfalls die Krücken
der Gewohnheit weiter. Was die Gewohnheit bietet,
sind bodennahe Surrogate von Gewißheit. Die
mögen stabil sein, doch die lebendige Gegenwart
der Überzeugung gewähren sie nicht. Wer hingegen
den Zorn hat, für den ist die blasse Zeit vorüber.
Der Nebel steigt, die Konturen härten sich. Nun
führen klare Linien zum Objekt. Der glühende
Angriff weiß, wohin er will. Der in Hochform
Zürnende 'fährt ind die Welt wie die Kugel in die Schlacht'
..
Der in Intervallen aufflammende Zorn stellt ein
energetisches Supplement der heroischen Psyche dar,

(Sloterdjik – Zorn und Zeit)




Faute de se fâcher une bonne fois,
on se fâche tous les jours

(Französisches Sprichwort)






ZUSTUPF

Ach do meechtmer kaddolisch unn reffermierd wern
vor lauter Zorn iwwer deß oosich Zahnweh

(Johann Joseph Oppel – Frankfurter Mundart, I 45, 16)




BEGRIFFLICHES


= Wille, Wunsch, Begierde;
 Gemüt, Mut, Leidenschaft, Zorn,
 Unwille, Sinn, Gesinnung (MG) /
 soul; heart; spirit, courage;
 hence, anger, wrath (LS) /
 animus, mens, ira, venenum (Schr)
  
= Eifer, Neid, Mißgunst, Begierde, Zorn (MG) /
 eager rivalry (a noble passion,
 opp. to ) (LS) /
 aemulatio, invidia ( Schr)
  
= Zorn, Groll (MG) / wrath, anger (LS) /
 ira permanens (Schr)
  
= Trieb, Sinnesart; Heftigkeit, Leidenschaft, Zorn, Wut,
 Trotz (MG) / (natural impulse) one's temper,
 passion, anger, wrath (LS) /
 ira, poena, animi inclinatio, studium (Schr)
  
(MG = Menge- Güthling, 1955;
LS = Liddell & Scott, 1999;
Schr = Schrevelius, 1774)


Zurück    Hauptseite    Weiter